Σε επενδύσεις στους τομείς της Τεχνολογίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των δικτύων, της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της πρόσβασης στην απασχόληση των ανέργων, ιδίως των νέων, και των οικονομικά μη ενεργών ατόμων, κ.ά. εστιάζει το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027, όπως αναφέρεται σε σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης που δημοσιεύτηκε.

1η Εγκύκλιος για το σχεδιασμό του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027

Τα κεφάλαια που διατίθενται στην Ελλάδα, είναι 19,2 δισ. ευρώ από 17,8 δισ. ευρώ (τιμές 2018) που ήταν την περίοδο 2014-2020. Επίσης για πρώτη φορά η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνει μαζί με την πρόταση του συνολικού προϋπολογισμού της Ε.Ε., τόσο την κατανομή πόρων ανά κράτος μέλος όσο και διακριτή μεθοδολογία κατανομής των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) στα κράτη μέλη.

Τι προβλέπει το υπό διαπραγμάτευση πλαίσιο της ΕΕ

Στη νέα προγραμματική περίοδο έμφαση δίνεται σε πέντε στόχους πολιτικής:

1. Μια εξυπνότερη Ευρώπη - καινοτόμος και έξυπνος οικονομικός μετασχηματισμός.
2. Μια πιο "πράσινη" Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
3. Μια πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη - κινητικότητα και περιφερειακές διασυνδέσεις ΤΠΕ.
4. Μια πιο κοινωνική Ευρώπη - υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
5. Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της - βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών χάρη σε τοπικές πρωτοβουλίες.

Η πολιτική συνοχής εξακολουθεί να επενδύει σε όλες τις Περιφέρειες. Οι κατηγορίες Περιφερειών που διαμορφώνονται είναι:

• Λιγότερο ανεπτυγμένες (κατά κεφαλήν ΑΕΠ 75% του μέσου ευρωπαϊκού όρου),
• Περιφέρειες σε μετάβαση (κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ 75% και 100%) και
• Περισσότερο ανεπτυγμένες (κατά κεφαλήν ΑΕΠ 100%).

Η πρόταση της Ε.Ε. σχετικά με την πολιτική Συνοχής περιλαμβάνει ενιαίο Κανονισμό Κοινών Διατάξεων (ΚΔΔ) που διέπει την εφαρμογή των ακολούθων Ταμείων: Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑλ) και για πρώτη φορά το Ταμείο Ασύλου Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Ταμείο Διαχείρισης Συνόρων και Θεωρήσεων.

ΕΣΠΑ 2021-2027 - Πώς θα μοιραστούν τα χρήματα στις ελληνικές περιφέρειες

Με βάση την κατηγοριοποίηση στην Ελλάδα, οι Περιφέρειες Αττικής και Νοτίου Αιγαίου συμπεριλαμβάνονται στις Περιφέρειες σε μετάβαση. Οι 11 υπόλοιπες κατατάσσονται στις Λιγότερο Αναπτυγμένες Περιφέρειες.

Αντίστοιχα, τα ποσοστά συγχρηματοδότησης ανάλογα με την κατηγορία των περιφερειών (εξαίρεση τα προγράμματα Interreg) διαμορφώνονται σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής κατ’ ανώτατο όριο σε:

• 70% για λιγότερο ανεπτυγμένες
• 55% για περιφέρειες σε μετάβαση
• 40% για περισσότερο ανεπτυγμένες
• Ειδικά για τους άξονες Κοινωνικής καινοτομίας του ΕΚΤ+ το ποσοστό συγχρηματοδότησης είναι 95%
• Το ποσοστό συγχρηματοδότησης για το Ταμείο Συνοχής στο επίπεδο κάθε προτεραιότητας δεν είναι υψηλότερο από 70%
• Το ποσοστό συγχρηματοδότησης για τα προγράμματα Interreg δεν πρέπει να είναι υψηλότερο από 70%
• Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας που εκτελούνται με πρωτοβουλία της Επιτροπής ή εξ ονόματός της μπορούν να χρηματοδοτούνται με ποσοστό 100%

Η άμεση διασύνδεση της Πολίτικης της Συνοχής με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αποτελεί βασική πρόταση της Επιτροπής στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ. Η διασύνδεση αυτή με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο θα πραγματοποιηθεί μέσω των ειδικών συστάσεων ανά Κ-Μ (Country Specific Recommendations).

Η θεματική συγκέντρωση παραμένει υποχρέωση τόσο στο ΕΤΠΑ όσο και στο ΕΚΤ, άλλα με αλλαγές σχετικά με την τρέχουσα περίοδο. Στο ΕΤΠΑ, άφορα τους Στόχους Πολιτικής 1 και 2, εξυπνότερη και πράσινη Ευρώπη. Για τα κράτη μέλη με κατά κεφαλή ΑΕΠ κάτω από το 75%, όπως η Ελλάδα, προβλέπεται ότι:

• τουλάχιστον το 35% των πόρων του ΕΤΠΑ να διατεθεί στο Στόχο Πολιτικής 1 και
• τουλάχιστον το 30% των πόρων του ΕΤΠΑ να διατεθεί στο Στόχο Πολιτικής 2

Επιπλέον, το 6% των πόρων του ΕΤΠΑ θα διατεθεί για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Στο ΕΚΤ αντίστοιχα, στον προϋπολογισμό που αναλογεί στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης θα πρέπει να διατεθεί:

• τουλάχιστον 25% για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης (μειονεκτούσες ομάδες, οι οικονομικά μη ενεργοί και οι μακροχρόνια άνεργοι, κ.ά),
• τουλάχιστον 4% για την καταπολέμηση της υλικής στέρησης, με στόχο την προώθηση των προτεραιοτήτων / δραστηριοτήτων του ΤΕΒΑ (στήριξη άπορων).
• τουλάχιστον 10% για τη στήριξη της απασχόλησης των νέων στα κράτη μέλη με ποσοστό νέων που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΑΚ), όπως στην Ελλάδα

Για το συνολικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεσμεύεται επίσης ότι 25% των πόρων να διατεθεί για δράσεις κλιματικής αλλαγής.

Και οι αναγκαίοι όροι

Στην πρόταση των Κανονισμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τίθενται συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τη συγχρηματοδότηση των έργων υπό τον όρο "αναγκαίοι όροι” (enabling conditions). Οι αναγκαίοι όροι της νέας προγραμματικής περιόδου για το ΕΣΠΑ 2021-2027 αφορούν κατ΄ ουσία το απαραίτητο πλαίσιο (θεσμικό ή στρατηγικό) σύμφωνα με το οποίο θα υλοποιούνται οι αντίστοιχες δράσεις.

Η κρίσιμη διαφορά των αναγκαίων όρων σε σχέση με τις αιρεσιμότητες της προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020 είναι ότι θα πρέπει να έχουν εκπληρωθεί με την έγκριση του κάθε Προγράμματος. Προκειμένου απρόσκοπτα να πραγματοποιείται η χρηματοδότηση από την Ε.Ε. Για την πληρωμή δηλαδή των έργων ανά τομέα, θα πρέπει να έχουν πρώτα εκπληρωθεί όλες οι απαιτήσεις των κριτηρίων ανά αναγκαίο ορό και ειδικό στόχο στον οποίο αντιστοιχεί.

Είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη, ότι η εκπλήρωση των αναγκαίων όρων πρέπει να διασφαλίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου. Θα τελεί, σύμφωνα με την πρόταση κανονισμού της Επιτροπής, υπό την παρακολούθηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.