Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε αναθεωρημένους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς της γεωργίας, της δασοκομίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Οι αναθεωρημένοι κανόνες εναρμονίζουν τις κρατικές ενισχύσεις με τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ε.Ε., ιδίως:

• την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ)
• την Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑΠ)
• καθώς και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

Η Επιτροπή αποφάσισε επίσης να παρατείνει για ένα έτος την ισχύ του λεγόμενου κανονισμού για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας στον τομέα της αλιείας.

Οι νέοι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις που περιλαμβάνονται στη δέσμη μέτρων που εγκρίθηκε  είναι οι εξής:

Ο αναθεωρημένος κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία στον γεωργικό τομέα (ΚΑΚΓ) και ο κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία στον τομέα της αλιείας (FIBER) οι οποίοι ορίζουν συγκεκριμένες κατηγορίες ενισχύσεων συμβατές με τους κανόνες της Ε.Ε. για τις κρατικές ενισχύσεις και τις απαλλάσσουν από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης στην Επιτροπή και έγκρισης από αυτήν, εφόσον πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η δυνατότητα στα κράτη-μέλη να χορηγούν γρήγορα ενισχύσεις. Απαιτούμενο να πληρούνται οι προϋποθέσεις που περιορίζουν τη στρέβλωση του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Οι κανόνες που προβλέπονται στον ΚΑΚΓ και στον FIBER είναι συμπληρωματικοί προς εκείνους που ορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές που εφαρμόζονται στους τομείς της γεωργίας, της δασοκομίας και της αλιείας, οι οποίες καθορίζουν τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες η Επιτροπή αξιολογεί κατά πόσον τα μέτρα κρατικών ενισχύσεων που δεν απαλλάσσονται κατά κατηγορία συμβιβάζονται με την ενιαία αγορά.

• Οι νέες κατευθυντήριες γραμμέςσχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στον γεωργικό και τον δασοκομικό τομέα και στις αγροτικές περιοχές (γεωργικές κατευθυντήριες γραμμές) και οι νέες κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (κατευθυντήριες γραμμές για την αλιεία), οι οποίες αντικατοπτρίζουν την πρόσφατη κτηθείσα εμπειρία από την Επιτροπή, καθώς και τις τρέχουσες στρατηγικές προτεραιότητες της ΕΕ, ιδίως:
  • την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ),
  • το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία,
  • καθώς και την στρατηγική «Aπό το αγρόκτημα στο πιάτο» και τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα

Έναρξη εφαρμογής

Οι αναθεωρημένοι ΚΑΚΓ και FIBER, καθώς και οι γεωργικές κατευθυντήριες γραμμές, θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου 2023. Οι κατευθυντήριες γραμμές για την αλιεία, θα εφαρμοστούν μόλις όλες οι γλωσσικές εκδόσεις θα είναι διαθέσιμες. Εν τω μεταξύ, εξακολουθούν να ισχύουν οι κατευθυντήριες γραμμές του 2015 για την αλιεία όπως τροποποιήθηκαν το 2018.

Η Επιτροπή αποφάσισε επίσης να παρατείνει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 τον κανονισμό για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis) στον τομέα της αλιείας (κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 717/2014), ο οποίος επί του παρόντος ισχύει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Μετά από αιτήματα ενδιαφερόμενων μερών και αρκετών κρατών-μελών κατά τη διάρκεια των διαδικασιών διαβούλευσης, η παράταση αυτή θα επιτρέψει στην Επιτροπή να ολοκληρώσει τη διαδικασία επανεξέτασης, συμπεριλαμβανομένου του συνεχιζόμενου προβληματισμού της σχετικά με το κατά πόσον η μεταποίηση και η εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας δεν θα πρέπει πλέον να περιλαμβάνονται στον κανονισμό για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας στον τομέα της αλιείας και θα πρέπει μάλλον να εμπίπτουν στον γενικό κανονισμό για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας. Ο κανονισμός αυτός προβλέπει υψηλότερα ανώτατα όρια από εκείνα που προβλέπει ο αντίστοιχος για την αλιεία.

Η εμπορία και η μεταποίηση γεωργικών προϊόντων εμπίπτουν ήδη στον γενικό κανονισμό για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας. Οι κανονισμοί για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας απαλλάσσουν τα μικρά ποσά ενισχύσεων από το πεδίο εφαρμογής του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων. Κι αυτό διότι θεωρείται ότι δεν επηρεάζουν τον ανταγωνισμό και τις συναλλαγές στην ενιαία αγορά. Κατά συνέπεια, μπορούν να χορηγούνται ενισχύσεις ήσσονος σημασίας χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή και έγκριση από αυτήν. Μια τελική τροποποίηση του κανονισμού για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας στον τομέα της αλιείας θα εγκριθεί κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους.

Οι αναθεωρημένοι κανόνες

Οι κύριες αλλαγές στους κανονισμούς ΚΑΚΓ και FIBER περιλαμβάνουν σημαντική επέκταση του πεδίου εφαρμογής των μέτρων που απαλλάσσονται κατά κατηγορία. Συγκεκριμένα:

• Νέες κατηγορίες μέτρων που απαλλάσσονται κατά κατηγορία. Για παράδειγμα οι ενισχύσεις για την πρόληψη ή την αντιστάθμιση ζημιών που προκαλούνται από προστατευόμενα ζώα, οι ενισχύσεις υπέρ δεσμεύσεων περιβαλλοντικής διαχείρισης και οι ενισχύσεις για συνεργασία στους τομείς της γεωργίας και της δασοκομίας ή οι ενισχύσεις για την πρόληψη ή την αποκατάσταση ζημιών που προκαλούνται από δυσμενή κλιματικά φαινόμενα στους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας
• Εξατομικευμένα μέτρα απαλλαγής κατά κατηγορία για έργα τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων που αποσκοπούν στην προώθηση της ανάπτυξης αγροτικών περιοχών σε τοπική κλίμακα
• Ένα νέο ανώτατο όριο για τα έργα των επιχειρησιακών ομάδων της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας που στοχεύουν σε καινοτομίες στον γεωργικό τομέα και στις αγροτικές περιοχές. Τα έργα κάτω των 500 000 ευρώ ή έως 2 εκατ. ευρώ ανά εταιρεία απαλλάσσονται πλέον κατά κατηγορία

Με βάση την πείρα που απέκτησε η Επιτροπή, οι νέοι κανόνες απαλλάσσουν έως και το 50% των περιπτώσεων που προηγουμένως υπόκειντο σε κοινοποίηση.

Οι αναθεωρημένες γεωργικές κατευθυντήριες γραμμές εισάγουν τις ακόλουθες βασικές αλλαγές:

• Μια νέα, απλουστευμένη διαδικασία για την έγκριση κρατικών ενισχύσεων για μέτρα που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο της ΚΓΠ
• Διευρυμένο πεδίο εφαρμογής μέτρων που στοχεύουν στις ασθένειες των ζώων και στους επιβλαβείς για τα φυτά οργανισμούς. Επιτρέπεται έτσι η χορήγηση ενισχύσεων για αναδυόμενες νόσους των ζώων και ορισμένα χωροκατακτητικά ξένα είδη
• Νέα κίνητρα για τους γεωργούς ώστε να δεσμευτούν σε καθεστώτα βάσει των οποίων τηρούν αυστηρότερα περιβαλλοντικά πρότυπα από αυτά που απαιτεί ο νόμος

Οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για την αλιεία εισάγουν τις ακόλουθες βασικές αλλαγές:

• Ευρύτερο πεδίο εφαρμογής μέτρων που στοχεύουν στις ασθένειες των ζώων στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας. Επιτρέπεται έτσι η χορήγηση ενισχύσεων για αναδυόμενες νόσους των ζώων και ορισμένα χωροκατακτητικά ξένα είδη
• Εισαγωγή νέων κατηγοριών ενισχύσεων. Για παράδειγμα ενισχύσεις που αφορούν τον στόλο και μέτρα παύσης δραστηριοτήτων (σύμφωνα με το ΕΤΘΑΥ). Επίσης ενισχύσεις για επενδύσεις σε εξοπλισμό που συμβάλλει στην ασφάλεια των αλιευτικών σκαφών στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της Ένωσης. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι απίθανο να εγκριθούν μέτρα ενίσχυσης της παραγωγικής ικανότητας.