Συνολική επένδυση ύψους 1,63 δισ. ευρώ για την άμβλυνση των επιπτώσεων της ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης στην τοπική οικονομία και κοινωνία, θα κινητοποιήσει η Ελλάδα. Κι αυτό χάρη στο πρώτο πρόγραμμα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) που εγκρίθηκε από την Κομισιόν. Το ελληνικό σχέδιο θα επωφεληθεί από επιχορηγήσεις ύψους 1,38 δισ. ευρώ από το ΤΔΜ.

Η μετάβαση από τον άνθρακα

Στις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από την ενεργειακή και κλιματική μετάβαση, το πρόγραμμα θα στηρίξει:

• την απανθρακοποίηση στη Δυτική Μακεδονία
• τη Μεγαλόπολη και στους παρακείμενους δήμους
• τη σταδιακή κατάργηση των σταθμών παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα στα νησιά Βορείου-Νοτίου Αιγαίου και στην Κρήτη

Η στήριξη από το ΤΔΜ θα ενισχύσει:

• τη διαφοροποίηση και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας
• τις νέες θέσεις εργασίας
• την αναβάθμιση δεξιοτήτων
• την επανειδίκευση των ατόμων που επηρεάζονται από τη μετάβαση

Περισσότερα από τα μισά κονδύλια θα στηρίξουν την επιχειρηματικότητα μέσω της χρηματοδότησης υφιστάμενων και νέων επιχειρήσεων, επιχειρηματικών υποδομών και ισχυρότερων δεσμών μεταξύ επιχειρήσεων και έρευνας και καινοτομίας.

Ενίσχυση των ανθρώπινων πόρων

Ένα άλλο μεγάλο μέρος των κονδυλίων (το 20,4 % του συνόλου) θα ενισχύσει τους ανθρώπινους πόρους και τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού στις επηρεαζόμενες περιοχές (απόκτηση δεξιοτήτων, αναβάθμιση δεξιοτήτων, επανειδίκευση) και θα προωθήσει την απασχόληση.  Η στήριξη του ΤΔΜ θα στοχεύει επίσης:

• στην ενεργειακή μετάβαση
• την προσαρμογή της χρήσης γης και την κυκλική οικονομία
• ενεργειακές αναβαθμίσεις
• ενίσχυση της ιδιοπαραγωγής μέσω ενεργειακών κοινοτήτων
• ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
• ηλεκτροκίνηση και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας

 Δύο δράσεις στρατηγικής σημασίας από την Κομισιόν

Δύο δράσεις στρατηγικής σημασίας αποτελούν επίσης μέρος του προγράμματος:

• η «Ζώνη Καινοτομίας» της Δυτικής Μακεδονίας, ένας κεντρικός φορέας για την ανάπτυξη υποδομών και δράσεων για την καινοτόμο επιχειρηματικότητα
• ο «Κόμβος Βιοοικονομίας 360°» στους δήμους Μεγαλόπολης, Γορτυνίας, Οιχαλίας και Τρίπολης αποσκοπεί στον μετασχηματισμό της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε όλο το φάσμα της αξιακής αλυσίδας της βιοοικονομίας (γεωργικά προϊόντα διατροφής, κυκλική και ψηφιακή οικονομία)

Ιστορικό 

Το ΤΔΜ στηρίζει τις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Ο προσδιορισμός των εν λόγω περιοχών περιλαμβάνεται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης και πραγματοποιείται μέσω διαλόγου με την Κομισιόν στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων των συμφωνιών εταιρικής σχέσης 2021/27 και των συναφών προγραμμάτων. Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης, που αναπτύχθηκαν σε στενή διαβούλευση με τους τοπικούς εταίρους, εκθέτουν τις προκλήσεις σε κάθε περιοχή, καθώς και τις αναπτυξιακές ανάγκες και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030. Προσδιορίζουν επίσης τα είδη των προβλεπόμενων δράσεων παράλληλα με ειδικούς μηχανισμούς διακυβέρνησης.

Κομισιόν - Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης

Η έγκριση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης ανοίγει την πόρτα για ειδική χρηματοδότηση στο πλαίσιο των δύο άλλων πυλώνων του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ):

• ένα καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU
• μια δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα για δίκαιη μετάβαση που συνδυάζει επιχορηγήσεις της Επιτροπής με δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων

Ο ΜΔΜ αποτελεί βασικό εργαλείο για να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα πραγματοποιηθεί με δίκαιο τρόπο, χωρίς να μένει κανείς στο περιθώριο. Ο Μηχανισμός παρέχει στοχευμένη στήριξη, ώστε να κινητοποιηθούν περίπου 55 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021/27 στις περιφέρειες που επηρεάζονται περισσότερο, για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης.

Η Κομισιόν ενέκρινε τη συμφωνία εταιρικής σχέσης με την Ελλάδα τον Ιούλιο του 2021. Πρόκειται για την πρώτη συμφωνία που εγκρίθηκε μεταξύ των 27 κρατών-μελών. Η συμφωνία περιλαμβάνει σημαντικές επενδύσεις -30 % του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και 55 % του Ταμείου Συνοχής- στην ενεργειακή απόδοση και τη μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου.

Εκτός από το πρόγραμμα του ΤΔΜ, εγκρίνονται επίσης δύο άλλα προγράμματα της πολιτικής συνοχής. Προγράμματα που συνδέονται με τη συμφωνία εταιρικής σχέσης:

• το «Πρόγραμμα ανταγωνιστικότητας»
• το «Πρόγραμμα πολιτικής προστασίας»

Κατόπιν αιτήματος των ελληνικών αρχών, η Κομισιόν παρείχε εξατομικευμένη τεχνική εμπειρογνωμοσύνη για την εκπόνηση του εδαφικού σχεδίου δίκαιης μετάβασης, την ανάπτυξη ικανοτήτων για την αποτελεσματική υλοποίησή του και τον σχεδιασμό του συστήματος διακυβέρνησής του. Η στήριξη δόθηκε από το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης υπό τη ΓΔ REFORM.