Oι 27 αρχηγοί κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν τελικά σε συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ μετά από πέντε ημέρες μαραθώνιων και σκληρών διαπραγματεύσεων.

Ενέκριναν το σχέδιο συνολικού ύψους 750 δισ. ευρώ, ποσό που θα αντληθεί με την έκδοση — για πρώτη φορά — κοινού ευρωπαϊκού χρέους και θα εγγραφεί στο προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ (2021-2027), ύψους 1,074 τρισ. ευρώ. Από το σύνολο των 750 δισ. ευρώ, τα 390 δισ. ευρώ θα έχουν τη μορφή επιχορηγήσεων και τα 360 δισ. ευρώ τη μορφή δανείων.

Ταμείο Ανάκαμψης: 70 δισ. ευρώ για την Ελλάδα

Όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός η ελληνική αντιπροσωπεία φεύγει από τις Βρυξέλλες με ένα συνολικό πακέτο που ξεπερνά τα 70 δισ. ευρώ. Από αυτά, όπως είπε ο πρωθυπουργός, τα 19 δισ. αφορούν σε επιχορηγήσεις, τα 12,5 δισ. σε δάνεια και τα υπόλοιπα από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.

«Πετύχαμε τελικά σήμερα να έχουμε δρομολογήσει μια πολύ φιλόδοξη αντίδραση, μια αντίδραση που απαντά στο συμμετρικό σοκ που προκαλεί σε όλες τις οικονομίες η πανδημία. Νομίζω ότι είναι μια αντίδραση που δείχνει ότι η Ευρώπη ακούει τη βοή των επικείμενων γεγονότων. Οι περιστάσεις μας ορίζουν και οι επιλογές μας τελικά μας καθορίζουν και σήμερα η Ευρώπη έδειξε ότι μπορεί να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Απαντά με ένα Ταμείο Ανάκαμψης 750 δισ. ευρώ και με ένα προϋπολογισμό για τα επόμενα 7 έτη ύψους 1,074 τρισ. ευρώ», δήλωσε ο πρωθυπουργός.

«Για πρώτη φορά η πατρίδα μας αποκτά πρόσβαση σε τόσο φιλόδοξα χρηματοδοτικά εργαλεία. Επιστρέφουμε στην Αθήνα με ένα συνολικό πακέτο το οποίο ξεπερνάει τα 70 δισ. ευρώ, ένα μέγεθος πρωτοφανές για τη χώρα μας, τόνισε ο κ. Μητσοτάκης για να υπογραμμίσει: Καταφέραμε τελικά μέσα από μια διαδικασία αμοιβαίων υποχωρήσεων, συμβιβασμών, πράγματα, τα οποία είναι συνηθισμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο: να προστατεύσουμε πάνω από όλα τα προγράμματα τα οποία έχουν σημαντικές εθνικές κατανομές. Και βέβαια η Ελλάδα έχοντας πλέον ανακτήσει την αξιοπιστία της σε ευρωπαϊκό επίπεδο κλήθηκε να συμμετέχει και συμμετείχαμε ενεργά σε όλες τις διαπραγματεύσεις που έγιναν τα 4 τελευταία εικοσιτετράωρα. Συμμετείχαμε και εμείς στη συνδιαμόρφωση των ευρωπαϊκών αποφάσεων προς όφελος των πολιτών, για μια απάντηση την οποία στέλνει ενωμένη σήμερα ολόκληρη η Ευρώπη, μια Ευρώπη που δείχνει αλληλεγγύη, στηρίζει την οικονομία και τους πολίτες σε αυτές τις εξαιρετικές συνθήκες», είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός.

«Οι επιδοτήσεις που θα λάβει η χώρα μας από το πρόσθετο πρόγραμμα που εγκρίθηκε αντιστοιχούν σε ένα επιπλέον ΕΣΠΑ - κάτι παραπάνω από 19 δισ. στα οποία προστίθενται γύρω στα 12,5 δισ. σε δάνεια για να καταλήξουμε ξανά στο τελικό ποσό των 32 δις- και τα χρήματα αυτά θα εκταμιεύονται με όρους πιο ευέλικτους από το υφιστάμενο ΕΣΠΑ, πιο άμεσα, και θα δίνεται η δυνατότητα αναδρομικότητας επιλεξιμότητας από τις αρχές του 2020», ανέφερε.

Τι προβλέπει η συμφωνία των ηγετών της ΕΕ

Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε συμφωνία την Τρίτη τα ξημερώματα για ένα πακέτο μέτρων από το Ταμείο Ανάκαμψης που θα τονώνει τις οικονομίες τους μετά από την πανδημία, συμφωνώντας να δανειστούν και να δαπανήσουν εκατοντάδες δισ. ευρώ στα επόμενα χρόνια και να τα αποπληρώσουν μέσω νέων φόρων.

1. Κλειδί για τη συμφωνία είναι ένα νέο στοιχείο στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ: Η Κομισιόν θα δανείζεται τεράστια ποσά από την αγορά και στη συνέχεια θα χορηγεί το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αντί να τα δανείζει, σε χώρες που χρειάζονται περισσότερο τόνωση της οικονομίας.

Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η Κομισιόν θα δανειστεί φθηνά 750 δισ. ευρώ, αξιοποιώντας την αξιολόγησή της των ΑΑΑ. Από αυτό το ποσό, θα διανέμει τα 390 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 360 δισ. ευρώ σε φθηνά δάνεια.

2. Οι επιδοτήσεις υποχρεώνουν την Ένωση να δημιουργήσει κεφάλαια για την αποπληρωμή των δανεικών μέχρι το 2058. Οι ηγέτες συμφώνησαν ότι:

• η Γερμανία, η Σουηδία και η Ολλανδία θα χάσουν την τρέχουσα έκπτωση στο ποσό του ΦΠΑ που μεταβιβάζουν στην ΕΕ
• οι χώρες της ΕΕ θα επιβάλουν φόρο σε μη ανακυκλώσιμο πλαστικό και θα μεταβιβάσουν τα έσοδα στα ταμεία της ΕΕ.
• από το 2023 θα υπάρξει φόρος στα αγαθά που εισάγονται στην ΕΕ από χώρες με χαμηλότερα πρότυπα εκπομπής ρύπων από αυτά που ισχύουν στην Ένωση.
• ένας φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών είναι άλλη μία επιλογή, όπως είναι η απόκτηση ορισμένων χρημάτων από την επέκταση του συστήματος διαπραγμάτευσης ρύπων στους τομείς της ναυτιλίας και της αεροπορίας.

Τέτοιοι νέοι φόροι θα διατεθούν ρητά στην αποπληρωμή των 750 δισ. ευρώ που δανείστηκαν, αλλά θα γίνουν μέρος της πραγματικότητας της ΕΕ για τα επόμενα 38 χρόνια.

3. Οι επιχορηγήσεις θα διανεμηθούν σε χώρες που παρουσιάζουν σχέδια τα οποία ενισχύουν τη δυναμική ανάπτυξής τους, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική και κοινωνική ευελιξία  των οικονομιών τους. Τα σχέδια πρέπει επίσης να καταστούν τις οικονομίες πιο πράσινες και περισσότερο ψηφιακές και να ευθυγραμμίζονται με τις ετήσιες συστάσεις της Κομισιόν.

Η εκταμίευση θα απαιτήσει την έγκριση της ειδικής πλειοψηφίας των κυβερνήσεων της ΕΕ και θα συνδέεται με την επίτευξη ορόσημων και στόχων. Εάν οποιαδήποτε κυβέρνηση της ΕΕ εκτιμά πως αυτοί οι στόχοι δεν έχουν επιτευχθεί, μπορεί να ζητήσει από τους ηγέτες της ΕΕ να το συζητήσουν εντός τριών μηνών.

Τα λεφτά θα συνδέονται επίσης με την τήρηση του κράτους δικαίου –ένα ζήτημα για την Πολωνία και την Ουγγαρία οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασίες έρευνας από την ΕΕ για τις πρακτικές τους στο κράτος δικαίου. Ωστόσο θα υπάρξει μεγάλη πολιτική παρέκκλιση: εάν η Κομισιόν αποφασίσει ότι υπάρχουν "εμφανείς γενικευμένες ελλείψεις στη χρηστή διακυβέρνηση των αρχών των Κρατών-μελών αναφορικά με τον σεβασμό του κράτους δικαίου", μπορεί να προτείνει μέτρα τα οποία θα πρέπει να έχουν την υποστήριξη της ειδικής πλειοψηφίας των κυβερνήσεων.

4. Για να εξασφαλιστεί η υποστήριξή τους για το σχέδιο ανάκαμψης, οι χώρες που συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό της ΕΕ, όπως η Ολλανδία, η Σουηδία, η Αυστρία, η Δανία και η Γερμανία, θα λάβουν πολύ μεγαλύτερες εκπτώσεις από ό,τι στο παρελθόν, για το τι πρέπει να δίνουν κάθε χρόνο στα ταμεία της ΕΕ, με βάση το μέγεθος των οικονομιών τους.

Η κατανομή των ποσών από το Ταμείο Ανάκαμψης (Next Generation EU) έχει ως εξής:

• Recovery and Resilience Facility (RRF) 672.5 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα δάνεια θα είναι 360 δισ ευρώ και οι επιχορηγήσεις 312,5 δισ. ευρώ. Ο νέος μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, ο οποίος θα προσφέρει χρηματοδοτική στήριξη για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, μεταξύ άλλων σε σχέση με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και την ανθεκτικότητα των εθνικών οικονομιών, συνδέοντάς τις με τις προτεραιότητες της Ε.Ε. Ο μηχανισμός αυτός θα ενσωματωθεί στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.

• ReactEU: 47.5 δισ. ευρώ που θα κατανεμηθούν με βάση τη σοβαρότητα των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της κρίσης, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου της ανεργίας των νέων και της σχετικής ευημερίας των κρατών-μελών.

• Horizon Europe: 5 δισ ευρώ θα διατεθούν για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» για τη χρηματοδότηση ζωτικής σημασίας έρευνας στον τομέα της Υγείας, της ανθεκτικότητας και της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.

• InvestEU: 5,6 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση του προγράμματος το οποίο θα διαδεχθεί από το 2021 το σημερινό επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ.

• Rural Development: 7,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν για το Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης με στόχο τη στήριξη των αγροτικών περιοχών στην πραγματοποίηση των διαρθρωτικών αλλαγών που είναι αναγκαίες σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων σύμφωνα με τη νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο».

• Just Transition Fund (JTF): 10 δισ. ευρώ για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, για να βοηθήσει τα κράτη-μέλη στην επιτάχυνση της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα.

• RescEU: 1.9 δισ ευρώ θα διατεθούν για τον μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της Ένωσης, ο οποίος θα επεκταθεί και θα ενισχυθεί για να δώσει στην Ένωση τη δυνατότητα να προετοιμάζεται και να ανταποκρίνεται σε μελλοντικές κρίσεις